Bashkëpunimi me Organizatën e Traktatit Gjithëpërfshirës të Ndalimit të Testeve Bërthamore (CTBTO)
Traktati Gjithëpërfshirës i Ndalimit të Testeve Bërthamore (CTBT) ndalon shpërthimet bërthamore nga të gjithë, kudo: në sipërfaqen e Tokës, në atmosferë, nën ujë dhe nëntokë. Në nënshkrimin dhe ratifikimin e Traktatit Gjithëpërfshirës të Ndalimit të Testeve Bërthamore (CTBT), një shtet bashkohet me një grup vendesh me të njëjtin mendim, që janë të përkushtuar për forcimin e regjimit ndërkombëtar të mospërhapjes dhe çarmatimit bërthamor, duke kontribuar kështu në paqen dhe sigurinë ndërkombëtare. Shqipëria (lidhja 1) e ka nënshkruar Traktatin më 27 shtator 1996 dhe e ka ratifikuar atë më 23 prill 2003 (lidhja 2). Llogaria e Sigurt e Nënshkruesit (SSA) u krijua më 11 shtator 2003, me dy institute:
- Instituti i Gjeoshkencave (IGEO)
- Instituti i Fizikës Bërthamore të Aplikuar (IANP)
Qendra Kombëtare e të Dhënave Shqiptare (NDC-AL)
CTBTO mbështet shtetet në krijimin e Qendrave Kombëtare të të Dhënave (NDC) ku të dhënat merren dhe menaxhohen. Shtetet marrin ndihmë për të instaluar harduerin dhe softuerin e nevojshëm. CTBTO gjithashtu ndihmon në krijimin e lidhjeve të komunikimit ndërmjet Qendrës Ndërkombëtare të të Dhënave (IDC) në Vjenë dhe NDC-ve. Qendra Kombëtare e të Dhënave Shqiptare (NDC-AL), megjithëse përfshin përgjithësisht rolin dhe kontributin e dy institucioneve kërkimore kryesore dhe unike në vend, Institutit të Gjeoshkencave (IGEO) dhe Institutit të Fizikës Bërthamore të Aplikuar (IANP), ndodhet fizikisht në IGEO, i lidhur ngushtë me Departamentin e Sizmologjisë dhe Qendrën Kombëtare të Monitorimit të Tërmeteve (NEMC).
Hapat e menjëhershëm të bashkëpunimit pasuan ratifikimin e traktatit, nga Shqipëria:
14 – 17 Prill 2003
Përfundoi studimi i parë i fizibilitetit për themelimin e Qendrës Kombëtare të të Dhënave (QKD)
U përfshinë aktorë të ndryshëm: Ministria e Jashtme e Shqipërisë, Akademia e Shkencave e Shqipërisë, ish-Instituti i Sizmologjisë, ish-Instituti i Fizikës Bërthamore dhe Zyra Kombëtare e Rregullatorit të Telekomunikacionit.
Ish-Instituti i Sizmologjisë (Departamenti aktual i Sizmologjisë në IGEO), u caktua si objekti kryesor që do të përdorej për ngritjen e QDH-së.
Ky institucion u licencua nga Zyra Kombëtare e Rregullatorit të Telekomunikacionit për të përdorur komunikimin satelitor për të krijuar një rikuperim të sigurt të të dhënave përmes lidhjes GCI-VSAT me IDC.
9-12 shtator 2003
Vizitë e delegacionit shqiptar në IDC, në Vjenë.
Trajnimi i parë mbi komunikimin GCI-VSAT dhe funksionimin e NDC, për specialistët shqiptarë të caktuar për të kryer këtë detyrë.
Lidhja me IDC është planifikuar përmes GCI-VSAT
Të dhënat nga IDC dhe IMS:
- SHI- të dhëna sizmike, hidroakustike dhe infratingujsh
- RN- Të dhënat e radionuklideve
Autoriteti Kombëtar aktual është Universiteti Politeknik i Tiranës, Instituti i Gjeoshkencave (IGEO).
Pika kryesore e kontaktit (PPOC), që nga viti 2012, është Dr. Edmond Dushi
Ngritja e kapaciteteve
Shqipëria është një nga vendet përfituese të Komponentit 1 të Projektit të Veprimit të Përbashkët V të BE-së, i cili synon forcimin e aftësive monitoruese dhe verifikuese të shteteve anëtare nëpërmjet ofrimit të trajnimit, ekspertizës teknike dhe pajisjeve të Sistemit të Ngritjes së Kapaciteteve. NV-ja përkatëse iu dërgua Kryeministrit të Shqipërisë në korrik 2013. Si përgjigje, CTBTO mori kërkesën përkatëse më 19 mars 2014.
Ligj, Nr.9014, Akt. Dt.20.02.2003, Miratuar me Dt.20.02.2003 Fletore Zyrtare Nr.19, fq:537.
Shqipëria ratifikon Traktatin Gjithëpërfshirës për Ndalimit e Testeve Bërthamore
Shqipëria ka depozituar instrumentin e saj të ratifikimit të Traktatit Gjithëpërfshirës të Ndalimit të Testeve Bërthamore (CTBT) pranë Sekretarit të Përgjithshëm të Kombeve të Bashkuara më 23 prill 2003, duke e çuar numrin e përgjithshëm të ratifikimeve në 99. Tetëmbëdhjetë nga 22 shtetet në Lindje Rajoni gjeografik i Evropës tashmë ka ratifikuar Traktatin. CTBT ndalon çdo shpërthim të testimit të armëve bërthamore në çdo mjedis. Hartuar në Konferencën për Çarmatimin në Gjenevë dhe miratuar nga Asambleja e Përgjithshme më 10 shtator 1996, Traktati u hap për nënshkrim më 24 shtator 1996 në selinë e Kombeve të Bashkuara në Nju Jork. Deri më sot, 99 shtete kanë depozituar instrumentet e tyre të ratifikimit të Traktatit Gjithëpërfshirës të Ndalimit të Testeve Bërthamore. Megjithatë, për të hyrë në fuqi, Traktati duhet të nënshkruhet dhe ratifikohet nga 44 shtetet që morën pjesë zyrtarisht në punën e sesionit të 1996 të Konferencës për Çarmatimin dhe që zotërojnë energji bërthamore ose reaktorë kërkimor. Tridhjetë e një nga këto shtete e kanë ratifikuar Traktatin